Ventileren en Isoleren: Zin en Onzin

Oplossen van vochtproblemen door het isoleren van je spouwmuren

Over ventileren en isoleren gaan veel onjuiste verhalen de ronde. In dit artikel geven we aan wat er met de ventilatie gebeurd als je jouw woning laat na-isoleren en nieuwe beglazing of zelfs nieuwe kozijnen gaat plaatsen.

Het belang van een goed geventileerde woning

Het is belangrijk om je woning altijd goed te ventileren. Hiermee zorg je ervoor dat:

• De relatieve luchtvochtigheid beneden de 60% blijft in de winter;
• Het CO2 gehalte beneden een waarde van 1000 ppm blijft;
• Het niet ‘benauwd’ wordt in huis;
• De hoeveelheid fijnstof in huis wordt beperkt, bijvoorbeeld door koken;
• Vochtproblemen zoveel mogelijk worden voorkomen.

In oude woningen zal een deel van de ventilatie tot stand komen door onbewuste infiltratie via niet luchtdichte naden, kieren bij de ramen en deuren en bijvoorbeeld de brievenbus. Daarnaast moet geventileerd worden met klepraampjes of ventilatieroosters. Meestal is er sprake van natuurlijke toevoer en natuurlijke afvoer door verticale afvoerpijpen in het toilet, de badkamer en de keuken. In de winter stijgt de warme en vochtige binnenlucht op via de verticale ontluchtingspijpen.

Het tegen elkaar openzetten van de ramen is spuien. Dit doe je kort om bijvoorbeeld na een feestje de woonkamer even goed te luchten en de boel op te frissen.

Tips: zet bij koken de afzuigkap hoog, voer het vocht bij voorkeur naar buiten af. Ventileer de badkamer na het douchen intensief, met de verwarming aan. Maak de doucheruimte zonodig droog na het douchen.

Ventilatie en Na-Isoleren van je Spouwmuren

In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, heeft het na-isoleren van je spouwmuren met EPS++ parels of Knauf glaswol nauwelijks tot geen invloed op de ventilatie van je woning. Alleen als de aansluitingen van je kozijnen met de spouwmuren heel slecht zijn, zullen deze naden iets afgedicht worden. Dit effect is heel beperkt, juist omdat de EPS++ parels en de glaswol niet luchtdicht zijn. Omdat de isolatie volkomen dampopen is, kunnen de spouwmuren gewoon blijven ‘ademen’.

Vochtproblemen bij niet geïsoleerde spouwmuren

• Bij óngeïsoleerde spouwmuren en bij gevels die bestaan uit steens metselwerk kunnen vaak vochtproblemen ontstaan op de volgende plekken:
• Bij zijgevels, vooral achter kasten en banken die daar dicht tegenaan zijn geplaatst, achter schilderijen;
• Bij de aansluitingen met de vloeren en bij inwendige hoeken (bijvoorbeeld hoek zijgevel – voorgevel);
• Bij badkamers (hoge relatieve vochtigheid);
• In de hoeken achter gordijnen;
• Ter plaatse van koudebruggen.

De vochtproblemen ontstaan omdat er in de winter condensatie van vocht op het behang of stucwerk ontstaat. Als dit vocht langer aanwezig is dan ontstaat er schimmel. Eerst in de vorm van zwarte puntjes, in ernstige gevallen over het hele oppervlak…

Deze condensatie heeft de volgende oorzaken:

• De binnen-oppervlaktetemperatuur van de stukken gevel waar een vochtprobleem ontstaat is in de winter langere tijd lager dan de zogenaamde dauwpunttemperatuur van de lucht binnen
• Verklaring dauwpunttemperatuur; dit is de temperatuur waarbij het aanwezige vocht (waterdamp) uit de lucht gaat condenseren en neerslaat tegen een koud oppervlak. Bij een relatieve luchtvochtigheid van 60% en een luchttemperatuur van 20 C is de dauwpunttemperatuur 12 C.
• Een relatief hoge luchtvochtigheid in de winter (vanaf 55%)
• Een strenge winter verergert de problemen

Oplossen van deze vochtproblemen met spouwmuurisolatie of met ventilatie?

1. Het na-isoleren van je spouwmuren.
   Door het na-isoleren van je spouwmuren neemt de oppervlakte temperatuur van je buitengevel aan de binnenzijde met 3 tot 4 graden toe in de winter. Hiermee komt deze temperatuur te liggen boven de dauwpunttemperatuur van de binnenlucht en zal geen condensatie meer plaatsvinden.
2. Verlaag de relatieve vochtigheid van de binnenlucht door goed te ventileren.
   Dit helpt zeker, maar bouwkundige oorzaken los je daar niet mee op. Bij slecht geïsoleerde huurwoningen krijgen de bewoners die kampen met vochtproblemen vaak te horen dat ze meer moeten ventileren, terwijl eigenlijk de spouwmuurisolatie moet worden aangepakt….

Bij woningen met steens metselwerk kunnen isolerende voorzetwanden aan de binnenzijde worden geplaatst of kan de gevel aan de buitenzijde worden geïsoleerd.

Ventilatie en Na-Isoleren van je Begane grond Vloer

Net als bij spouwmuren heeft het na-isoleren van je vloer met TONZON Thermoskussen of PIF FLOOR geen of nauwelijks invloed op de ventilatie van je woning. Je vloer zal aan de bovenzijde na het isoleren wel 2 tot 3 graden warmer worden in de winter. Hierdoor worden vochtproblemen beperkt. Het is wel belangrijk dat de kruipruimte altijd zwak geventileerd blijft met buitenlucht. Dit wordt bijvoorbeeld gerealiseerd door het aanbrengen van twee ventilatiekokers in de voor- en achtergevel. Hiermee wordt voorkomen dat er een muffe lucht in de kruipruimte ontstaat, wordt radongas afgevoerd en wordt de relatieve luchtvochtigheid beperkt.

Misverstand; met ventilatie kan je de natte kruipruimte droog krijgen

Dit is onzin. De grondwaterstand bepaald de vochtigheid van de kruipruimte. Dit kan je nooit ‘wegventileren’. Ook plassen water zijn niet weg te ventileren. Bodemisolatie is dan de beste oplossing. Hiermee voorkom je de verdamping van vocht uit de kruipruimte.

Invloed van nieuwe HR++ beglazing in bestaande kozijnen op de Ventilatie en de Vochthuishouding

Als in bestaande kozijnen en bewegende delen nieuwe HR++ beglazing wordt geplaatst dan zal vaak ook de kierdichting van de bewegende delen worden verbeterd. Hierdoor vind minder onbewuste ventilatie plaats en zal meer bewust moeten worden geventileerd. Bij het plaatsen van nieuwe beglazing is het belangrijk dat in elke gevel ventilatiemogelijkheden worden aangebracht. Dit kunnen de bestaande klepraampjes zijn of nieuwe ventilatieroosters met een goede afdichting.

Invloed van nieuwe kozijnen met HR++ of Triple beglazing op de Ventilatie en de Vochthuishouding

Zowel de aansluiting met de gevels als de kierdichting van de bewegende delen zal zo goed als luchtdicht zijn. Omdat de bewoners vaak energiebewust zijn, wil dit nog wel eens ten koste gaan van de ventilatie. Juist in deze situatie is belangrijk om bewust te ventileren met de ventilatieroosters of de draaikiepramen in de speciale ventilatiestand. Deze ventilatie moet permanent plaatsvinden, behalve als het stormt en erg koud is.

HR++ of Triple glas en ongeïsoleerde spouwmuren of steens metselwerk: een slechte combinatie
In woningen met kozijnen waar ook nog (deels) enkelglas inzit, fungeert dit enkelglas als een natuurlijke vochtafvanger. De warme en relatief vochtige binnenlucht condenseert tegen het enkelglas en vangt zo vocht af. Dit is tevens een soort signaalfunctie; er moet geventileerd worden.

Bij ‘gewoon’ dubbelglas kan ook condensatie tegen het glas ontstaan, maar pas bij vanaf een relatieve luchtvochtigheid van circa 60% bij een binnentemperatuur van 20C. Het dubbelglas is vaak nog steeds het koudste oppervlak in de gevel. Condensatie van vocht uit de binnenlucht zal meestal eerst op het dubbelglas plaatvinden en daarna op de koudste delen van de buitengevel, bijvoorbeeld achter kasten of banken.

Nu gaan we het gewone dubbelglas vervangen door HR++ of Triple glas.

De beglazing vormt niet langer het koudste oppervlak in de gevel. Dat worden nu de ongeïsoleerde spouwmuren of het steens metselwerk. Als niet bewust geventileerd wordt is de kans op vochtproblemen echt groot, het eerst op alle plekken die eerder zijn beschreven.

Conclusies en aanbevelingen

1. Ongeacht de mate van isolatie is bewust ventileren altijd noodzakelijk, maar in situaties met nieuwe kozijnen des te meer!
2. Spouwmuurisolatie en vloerisolatie hebben geen of nauwelijks invloed op de ventilatie van de verblijfsruimtes
3. Zorg voor zwakke ventilatie van je kruipruimte
4. Met spouwmuurisolatie zijn veel voorkomende vochtproblemen op te lossen
5. Denk bij plaatsing van nieuw HR++ glas in bestaande kozijnen aan de ventilatiemogelijkheden
6. De combinatie van HR++ – of triple glas en ongeisoleerde muren is gevoelig voor vochtproblemen!