Wat is een spouwmuur

Een spouwmuur is de buitengevel van een woning die uit twee delen bestaat; het zogenaamde buitenspouwblad en het binnenspouwblad. De spouwbladen worden gescheiden door een luchtspouw.
Deze constructie wordt sinds de jaren ‘20 van de vorige eeuw bij een groot deel van de Nederlandse woningen toegepast.

Buitenmuur of buitenspouwblad

Het gemetselde buitenspouwblad bestaat meestal uit halfsteens metselwerk, de dikte bedraagt ongeveer 10 cm, de dikte van de steen. Soms is het buitenspouwblad aan de buitenzijde geschilderd of gestuct. Tussen de stenen zitten de voegen die bestaan uit metselspecie.

Binnenmuur of binnenspouwblad

De binnenmuur, in vakjargon het binnenspouwblad, bestaat bij oudere woningen meestal uit 10 cm metselwerk, dat aan de binnenzijde is afgestuct. Vanaf midden jaren ‘60 werd ook kalkzandsteen als binnenspouwblad toegepast dat eveneens werd afgestuct. Nog later werden ook geprefabriceerde betonnen binnenspouwbladen gemonteerd. Vanaf de jaren ‘80 zijn daarnaast lichte houtskeletbouw (hsb) binnenspouwbladen gebruikt die in een keer in de gevelopeningen worden geplaatst. Tussen het houten stijl- en regelwerk zit al isolatie, meestal glaswol.

De luchtspouw met spouwankers

Tussen het binnenspouwblad en het buitenspouwblad zit de luchtspouw. Deze kan in breedte varieren van ongeveer 3 cm tot 8cm. De meest voorkomende breedte bij niet-geisoleerde spouwmuren is 5 tot 6 cm. De luchtspouw wordt zwak geventileerd door openingen in het buitenspouwblad. Om het buitenspouwblad te koppelen met het binnenspouwblad worden zogenaamde spouwankers toegepast. In het verleden werden verzinkte spouwmuurankers toegepast, nu worden meestal roestvast stalen ankers toegepast.

Hoe breed is een spouwmuur?

De totale dikte van een spouwmuur tot ongeveer 1970 is om en nabij de 27 cm. Vanaf begin jaren tachtig loopt dit op naar 30-31 cm en vanaf de jaren ‘90 wordt dit 34 cm of meer.

Hoe herken je een spouwmuur?

Bij woningen die gebouwd zijn voor begin jaren ‘70 kan je een spouwmuur herkennen aan de verticale sleuven of sleufjes tussen bakstenen. Dit noemen we de open stootvoegen. Vaak zie je vier van deze sleuven naast elkaar, met daartussen drie bakstenen die verticaal gemetseld zijn. Zie de foto. Daarnaast zie je ook kortere verticale sleuven tussen twee bakstenen, de specie van de stootvoeg tussen twee stenen is weggelaten.
Vanaf de jaren 70 zie je kleine ingemetselde rechthoekige zwarte kunststofroosters waarachter een Z-vormige kunststof koker zit, die de ventilatie van de kruipruimte verzorgt. Bij oudere woningen zie je ook ijzeren roosters onderin de muren zitten, vaak verroest.
Bij woningen die zijn gebouwd rond 1920 kan je vaak aan het metselwerkpatroon herkennen of er sprake is van een spouwmuur of een steens metselwerk muur.

Wat is de functie van een spouwmuur?

Voor de jaren ‘20 bestonden de gevels meestal uit massieve muren opgebouwd uit steens metselwerk, 22 cm dik met een stuclaag. Als er langdurig regen op deze muren valt, dan wordt het metselwerk steeds natter en kunnen – vooral bij zachte en poreuze gevelstenen – vochtplekken aan de binnenzijde ontstaan. We noemen dit regendoorslag. Ook vochtproblemen als gevolg van oppervlaktecondensatie komen bij steens metselwerk buitengevels regelmatig voor.

Voorkomen regendoorslag met spouwmuren

Bij spouwmuren zorgt de luchtspouw ervoor dat er geen direct contact is tussen de natte buitengevel en de binnengevel is. Vochtproblemen door regendoorslag zullen hierdoor bijna nooit voorkomen. Het buitenspouwblad krijgt de tijd om door de wind en de zon weer op te drogen. De ventilatie van de luchtspouw draagt hier nauwelijks iets aan bij, de droging gebeurd bijna volledig aan de buitenzijde. Alleen als er veel vervuiling in de luchtspouw zit, bestaande uit puin vanuit de bouw, kan plaatselijk regendoorslag ontstaan bij gevels die veel regen vangen.
Het komt meer voor dat er vochtproblemen ontstaan bij niet-geisoleerde spouwmuren als gevolg van oppervlaktecondensatie in hoeken of nabij plafonds en vloeren. Hierdoor kan schimmelvorming ontstaan. Door de spouwmuur te isoleren verdwijnt dit probleem bijna altijd. Zie onze blog vochtproblemen.

Betere warmte-isolatie van een spouwmuur ten opzichte van een massieve muur

Een massieve muur isoleert heel slecht. Door warmtegeleiding verdwijnt de binnenwarmte via het metselwerk naar buiten. De luchtspouw van een spouwmuur geeft een verbetering van de isolatie. Omdat de lucht in de verticale luchtspouw niet stilstaat als gevolg van spouwventilatie en convectie, is het isolerende effect echter heel beperkt.
Door de spouw te isoleren ontstaat een enorme verbetering van de isolatie.
In onderstaande tabel laten wij zien hoeveel warmte in Watt er bij een hoekwoning door het metselwerk (100 m2) verdwijnt, als het buiten 0 C is en binnen 20 C.

Welke woningen hebben een spouwmuur?

Woningen gebouwd voor 1920 hebben bijna nooit een spouwmuur

Deze woningen of gebouwen hebben meestal geen spouwmuren. Isoleren kan gedaan worden door aan de binnenzijde voorzetwanden met isolatie te plaatsen. Ook buitengevelisolatie kan een optie zijn. Hiervoor moet u bij een aannemer zijn.

Woningen gebouwd tussen de jaren ‘20 en ongeveer 1972

Deze zijn vanuit de bouw bijna nooit geisoleerd. Spouwmuurisolatie is dan de snelste, makkelijkste en meest economische vorm van isolatie. Bij een tussenwoning bespaart u ongeveer 20 tot 25% op uw gasrekening, bij een hoekwoning of 2/1 kap loopt dit op naar ongeveer 30 tot 35%. Bij een vrijstaand huis is de besparing vaak nog meer, afhankelijk van het oppervlak metselwerk. De terugverdientijd met een gasprijs van € 1,30 per m3 is ongeveer 3 jaar tot 4 jaar!

Woningen gebouwd tussen 1973 en 1977

In deze periode werd voor het eerst spouwmuurisolatie toegepast. Deze bestond uit circa 2 cm dikke polystyreenschuim platen. De resterende luchtspouw is meestal ruim voldoende om de resterende luchtspouw te vullen met EPS++ parels. Hiermee wordt een totale isolatiedikte van 60 tot 80 mm bereikt. Onze adviseur kan vaststellen of er inderdaad 2 cm polystyreenschuim in de spouw zit. Het was immers nog niet verplicht om te isolatie toe te passen. Het is zeker rendabel om spouwmuurisolatie toe te passen, de terugverdientijd is een paar jaar langer.

Woningen gebouwd tussen 1976 en 1982-1984

In de spouw van deze woningen is 40 tot 60 mm isolatie toegepast, meestal glaswol, maar ook steenwolplaten en polystyreenschuimplaten werden gebruikt. Vaak is er nog voldoende ruimte om de resterende luchtspouw te vullen met EPS++ pareltjes. Het is zeker zinvol om dat te doen, de gevels van uw woning krijgen zonder ingrijpende maatregelen of hoge kosten de hoogst mogelijke isolatiewaarde. Het wordt daarmee makkelijker om een (hybride) warmtepomp te plaatsen.

Woningen gebouwd vanaf ongeveer 1984 tot eind jaren ‘90

Van ongeveer 1984 tot eind jaren 90 is 70 tot 80 mm isolatie toegepast. Uit de praktijk blijkt dat er vaak maar een kleine luchtspouw over is, ongeveer 20 tot 30 mm. Het is dan technisch niet mogelijk en/of niet rendabel om die kleine spouw nog op te vullen. Alleen bij een vrije spouwruimte van 40 tot 50 mm is het zinvol om deze muren na-te isoleren.
Onze adviseur kan dat voor u nagaan.

Woningen gebouwd vanaf eind jaren ‘90

De isolatiedikte wordt steeds groter. Aanvullende spouwmuurisolatie is niet zinvol.

Wat is spouwmuurisolatie?

Spouwmuurisolatie bestaat uit het opvullen van de luchtspouw met een hoogwaardig isolatiemateriaal dat wordt ingeblazen door van te voren geboorde gaatjes.
Als de luchtspouw minimaal 3 cm is en nog niet is geisoleerd, dan kunnen we de spouw vullen met EPS++ isolatieparels. Is de luchtspouw 5 cm of meer dan kunnen we ook met Knauf Supafil 033 glaswol vullen. De boorgaatjes worden na het isoleren dichtgemaakt met voegspecie op kleur.

Wat levert spouwmuurisolatie op?

Energiebesparing

Met spouwmuurisolatie realiseer je een forse energiebesparing. Voor een tussenwoning met ongeveer 40 m2 metselwerk is dat ongeveer 280 m3 aardags per jaar, voor een hoekwoning met 90 m2 metselwerk is dat ongeveer 630 m3, voor een twee-onder-een kap ongeveer 700 m3 en bij een vrijstaande woning kan dat nog verder oplopen.

Minder CO2 uitstoot

Met elke m3 aardgas je niet verbrand, stoot je 1,8 kg minder CO2 uit!

Voorbereiden op de toekomst

Door je gevels te isoleren verminder je de warmtebehoefte van je woning en wordt het makkelijker om in je warmtebehoefte te voorzien met een (hybride) warmtepomp of een warmtenet.

Oplossen vochtproblemen

Bij grotere ongeisoleerde muurvlakken, bijvoorbeeld bij zijgevels, kunnen vochtproblemen onststaan achter meubilair dat tegen de gevel is geplaatst. Je merkt dit aan schimmel op de muur. Door de gevels te isoleren wordt dit probleem meestal opgelost. De temperatuur van de binnenmuur stijgt, daardoor krijgen vocht en schimmels geen kans.

Meer wooncomfort

Door de hogere oppervlaktetemperatuur van de binnengevels stralen deze gevoelsmatig minder kou af. Het is in de winter eerder comfortabel in huis.

Wat kost spouwmuurisolatie?

In deze tabel is een overzichtje gegeven van de globale kosten per type woning. Ook is aangegeven hoeveel ISDE subsidie te kunt krijgen.

Natuurvriendelijk Isoleren

Het is belangrijk dat de isolatie wordt aangebracht in spouwmuren waar geen vleermuizen (meer) in nestelen. Grimbergen kan uw gevels isoleren volgens de nieuwe richtlijnen van Natuurvriendelijk Isoleren.